Shkrimi kinez, në thelb është sistem i shkrimit logografik, një nga sistemet e mëdha të shkrimit në botë. Origjina e shkrimi kinez, me sa duket ka filluar të zhvillohet në fillim të mijëvjeçarit të II p.e.s.
Shkrimi kinez është më shumë se 3500 vjet i vjetër. Shkrimi kinez përbëhet nga 50 000 shenja dhe 6000 simbole që përdoren sot. Këto shenja janë shumë një problem i natyrshëm, kur dikush do të mësoi gjuhën kineze.
Shenjat kineze ndryshuan që nga origjina e tyre në dinastinë Shang (rreth 1600 p.e.s. – rreth 1050 para Krishtit) deri në dinastinë Han (206 p.e.s. – 220 era e re).
Shih: Qytetërimi i Kinës së Lashtë dhe Kina e lashtë.
Në fillim këto shenja janë figura ose piktura. Me disa linja të shkruara njerëzitë shprehen për gjërat që thonë.
Për shembull shenjë për malet ishte një figur me tre piktura mali. Që të dinastinë Han ka vetëm tri linja vertikale në një linjë horitontal.
Në kohërat e kaluara shenjë për diell ishte e rrumbullakët dhe që nga dinastia Han ajo gjithashtu duket të ndryshme. Në disa raste ndodh që një shenjë e re u formua nga disa shenja të vjetra.
Shenja Kineze për “rren” konsiston përputhet afërsisht me shenja për “magjistarët” dhe shenja për “bised”. Pra, shenjë për “gënjeshtër” përbëhet nga shenja për “magjistar” dhe shenjë për të “folur”. Nëpërmjet shumë kombinimeve të përbërjes se shenjave është bërë një shenjë e re. Nëpërmjet kombinimeve shumë të ngjashme aq shumë shenja janë bërë, që kjo nuk do të thotë se çdo fjalë e vetëm përbëhet nga një shenjë. Shumë fjalë përbëhet nga dy shenja. Ka edhe fjalë e cila përbëhet prej tre ose katër shenja.
Derisa kaligrafia sot është shumë e rëndësishme në Kinë dhe ka shkolla të veçanta (speciale) ku ju mund të mësoni atë. Për mjeshtrit e kaligrafisë kineze ky art është një lloj i të menduarit.
Disa mjeshtër shpesh e shkruajnë të njëjtën shenjë disa mijëra herë për ta bërë atë për çdo të mirë ose të ndryshme.
Këto kaligrafi janë të shkruara me brushat e veçantë dhe ngjyrë të zezë dhe ata janë vepra reale të artit.
Nga>Chinese writing | History, Characters & Strokes | Britannica:
Nuk dihet se kur e ka origjinën shkrimi kinez, por me sa duket ka filluar të zhvillohet në fillim të mijëvjeçarit të II p.e.s. Mbishkrimet më të hershme të njohura, secila prej të cilave përmban nga 10 deri në 60 karaktere të incizuara në copa kockash dhe guaskash breshkash që përdoreshin për fallin orakular, datojnë nga dinastia Shang (ose Yin) (shekulli XVIII-XII p.e.s.), por, deri atëherë ishte tashmë një sistem shumë i zhvilluar, në thelb i ngjashëm me formën e tij të tanishme. Deri në vitin 1400 p.e.s. skenari përfshinte rreth 2.500 deri në 3.000 karaktere, shumica e të cilave mund të lexohen edhe sot e kësaj dite. Fazat e mëvonshme në zhvillimin e shkrimit kinez përfshijnë guwen (“figurat e lashta”) që gjenden në mbishkrimet e dinastisë së vonë Shang (rreth vitit 1123 p.e.s.) dhe vitet e para të dinastisë Zhou që pasuan. Shkrimi i madh i dinastisë Zhou, i cili sundoi nga viti 1046 deri në vitin 256 p.e.s., ishte dazhuan (“vula e madhe”), i quajtur edhe Zhou wen (“script Zhou”). Nga fundi i dinastisë Zhou dazhuan kishte degjeneruar deri diku.
Skenari u fiksua në formën e tanishme gjatë periudhës Qin (221-207 p.e.s.). Grafikët më të hershëm ishin tablotë skematike të asaj që përfaqësonin; Grafiku për njeriun ngjante me një figurë në këmbë, që për gruan paraqiste një figurë të gjunjëzuar.
Me lejen e Sinodikëve të Bibliotekës së Universitetit të Kembrixhit.
Duke qenë se karakteret bazë ose grafikët ishin “të motivuar”—domethënë, grafiku u bë për t’i përngjarë objektit që përfaqësonte—dikur mendohej se shkrimi kinez është ideografik, që përfaqëson idetë dhe jo strukturat e një gjuhe. Tani është e njohur se sistemi përfaqëson gjuhën kineze me anë të një shkrimi logografik. Çdo grafik ose karakter korrespondon me një njësi kuptimplotë të gjuhës, jo drejtpërdrejt me një njësi mendimi. > Chinese writing | History, Characters & Strokes | Britannica (1).
Nga: Written Chinese – Wikipedia:
Kinezishtja e shkruar është një sistem shkrimi që përdor karaktere kineze dhe simbole të tjera për të përfaqësuar gjuhët kineze. Karakteret kineze nuk përfaqësojnë drejtpërdrejt shqiptimin, ndryshe nga shkronjat në një alfabet ose sillabograme në një syllabary. Përkundrazi, sistemi i shkrimit është morfosyllabic: karakteret janë një rrokje e folur në gjatësi, por në përgjithësi korrespondojnë me morfemet në gjuhë, të cilat mund të jenë ose fjalë të pavarura, ose pjesë e një fjale polysyllabic. Shumica e karaktereve janë ndërtuar nga komponente më të vogla që mund të pasqyrojnë kuptimin ose shqiptimin e personazhit. Shkrim-leximi kërkon memorizimin e mijëra personazheve; Folësit kinezë të arsimuar në kolegj njohin rreth 4,000. Kjo ka çuar pjesërisht në miratimin e sistemeve plotësuese të transliterimit (përgjithësisht Pinyin) si një mjet për të përfaqësuar shqiptimin e kinezëve.
Shkrimi kinez dëshmohet për herë të parë gjatë dinastisë së vonë Shang (rreth 1250 – rreth 1050 p.e.s.), por procesi i krijimit të karaktereve mendohet të ketë filluar shekuj më parë gjatë neolitit të vonë dhe epokës së hershme të bronzit (rreth 2500-2000 p.e.s.). Pas një periudhe variacioni dhe evolucioni, karakteret kineze u standardizuan nën dinastinë Qin (221-206 p.e.s.). Gjatë mijëvjeçarëve, këto karaktere kanë evoluar në stile të zhvilluara mirë të kaligrafisë kineze. Ndërsa varietetet e kinezëve divergjuan, u zhvillua një situatë e diglossisë, me folësit e varieteteve reciprokisht të pakuptueshme në gjendje të komunikojnë nëpërmjet shkrimit duke përdorur kinezishten letrare. Në fillim të shekullit të 20-të, kinezishtja letrare u zëvendësua në pjesën më të madhe me gjuhën e shkruar vernakulare kineze, kryesisht korresponduese me kinezishten standarde, një formë e bazuar në dialektin e Pekinit të mandarinës. Edhe pse shumica e varieteteve të tjera të kinezëve nuk janë të shkruara, ka tradita të gjuhës së shkruar kantoneze, të shkruara shangaise dhe hokkien të shkruara, ndër të tjera. Written Chinese – Wikipedia (2).
Nga: Chinese characters – Wikipedia:
Karakteret kineze janë logografe që përdoren për të shkruar gjuhët kineze dhe të tjera nga rajone të ndikuara historikisht nga kultura kineze. Personazhet kineze kanë një histori të dokumentuar që shtrihet mbi tre mijëvjeçarë, që përfaqëson një nga katër shpikjet e pavarura të shkrimit të pranuara nga studiuesit; Nga këto, ato përbëjnë të vetmin sistem shkrimi të përdorur vazhdimisht që nga shpikja e tij. Me kalimin e kohës, funksioni, stili dhe mjetet e shkrimit të karaktereve kanë evoluar shumë. Ndryshe nga shkronjat në alfabete që pasqyrojnë tingujt e të folurit, karakteret kineze në përgjithësi përfaqësojnë morfeme, njësitë e kuptimit në një gjuhë. Shkrimi i të gjithë fjalorit të një gjuhe kërkon mijëra karaktere të ndryshme. Karakteret krijohen sipas disa parimeve të ndryshme, ku aspektet si të formës ashtu edhe të shqiptimit mund të përdoren për të treguar kuptimin e personazhit. Chinese characters – Wikipedia (3).
–
Referenca>
