Sistemi periodik i elementeve është tabela me informata të thjeshtuara që përmbajnë elementet kimike si: numrin atomik, simbolin, emrin dhe masën atomike të secilit element.
Sistemi periodik i elementeve është renditja e elementeve kimike në një tabel, duke u bazuar në vetitë kimike dhe vetitë fizike të elementeve. Tabela periodike është një mënyrë për të organizuar elementet kimike në një sistem të përbashkët. Elementet mund të klasifikohet sipas një vetie të caktuar që është Lista e Elementeve Kimike apo shumë vetive, si tabel e përbashkët.
Tabela periodike e elementeve, është skema sipas të cilës renditen elementet kimike bazuar te numri atomik “Z” të tyre. Numri i masës “A” është pjesë që tregon afërsishtë peshën e elementeve kimike.
[I ideuar nga kimisti rus Dmitri Mendeleev (1834-1907), në vitin 1869, dhe në të njëjetën kohë por në mënyre të pavarur nga kimisti gjerman Julius Lothar Meyer (1830 – 1895), fillimisht kishte shumë hapësira boshe të parashikuara për elementet që do të zbuloheshin në të ardhmen, disa prej të cilëve në gjysmën e dytë të viteve 90′. Në nder të kimistit rus sistemi periodik quhet ndryshe dhe tabela e Mendelejevit.]1
Sistemi periodik ndahet në grupe dhe perioda. Ky sistem periodik ka 18 grupe dhe 7 perioda. Periodat janë rende horizontale, ndërsa grupet në rende vertikale. Në këtë tabelë, secili element është i shënuar me simbolin perkatës. Periodat 1,2 dhe 3 janë perioda te shkurtra. Perioda e 4 dhe 5 janë perioda te gjata . Periodat 6 e 7 quhet perioda shumë e gjatë. Elektronet e shtresës së fundit quhen elektrone valentore.
- Çdo grup (shtylle e sistemit) përmban elementet të cilët kanë të njëjtin konfigurim elektronik të jashtëm (mënyrën sesi elektronet shpërndahen rreth bërthamës). Brenda çdo grupi gjenden atome me veti të ngjashme.
- Çdo periodë (rresht i tabelës) fillon me një element atomi i të cilit ka një konfigurim të jashtëm të tipit “s” ose “ns”, ku “n” është numri kuantik parësor, dhe duke vazhduar në atomet e tjera të periodës, numri atomik “Z” rritet me nga një njësi në çdo kalim.
–
[Dmitri Mendeleev – Ashtu si shumë shkencëtarë që punonin në fund të shekullit të 19-të, kimisti rus Dmitri Mendeleev (1834-1907) po kërkonte mënyra për të organizuar të njohurat Elementet. Mendeleev botoi tabelën e tij të parë periodike të elementeve në 1869.]2
Tabela periodike e elementeve është mjeti më i rëndësishëm i përdorur në kimi. Për të përfituar sa më shumë nga tabela, ju ndihmon të njihni pjesët e tabelës periodike dhe si të përdorni grafikun për të parashikuar vetitë e elementit.
Çështjet kryesore: Pjesë të tabelës periodike3
- Tabela periodike rendit elementet duke rritur numrin atomik, që është numri i protoneve në atomin e një elementi.
- Rreshtat e tabelës periodike quhen perioda. Të gjithë elementët brenda një periudhe ndajnë të njëjtin nivel më të lartë të energjisë elektronike.
- Kolonat e tabelës periodike quhen grupe. Të gjithë elementët në një grup ndajnë të njëjtin numër elektronesh valente.
- Tre kategoritë e gjera të elementeve janë metalet, jometalet dhe metaloidet. Shumica e elementeve janë metale. Jometalet ndodhen në anën e djathtë të tabelës periodike. Metaloidet kanë veti si të metaleve ashtu edhe të jometaleve.
–
Referenca
