Fëmija Lapedo, i zbuluar në vitin 1998 në Portugali, është mbetje skeletore e një fëmije me një përzierje të tipareve të Neandertalit dhe njeriut të hershëm modern, duke sugjeruar një prejardhje hibride. Studiuesit besojnë se kjo përzierje është rezultat i kryqëzimit midis Neandertalit dhe njeriut të hershëm modern.
Ja një vështrim më i detajuar:
Zbulimi dhe Karakteristikat:
Skeleti i fëmijës Lapedo, i zbuluar në strehën shkëmbore Lagar Velho në Luginën Lapedo, shfaq një “mozaik” tiparesh, duke përfshirë disa tipike të njerëzve të hershëm modernë (si mjekra) dhe të tjera më karakteristike të Neandertalit (si trupi dhe nofulla).
Mosha dhe Varrimi:
Skeleti i fëmijës vlerësohet të jetë rreth 27,780 deri në 28,550 vjeç dhe u varros me okër të kuq, një praktikë e vërejtur edhe në varreza të tjera evropiane.
Prejardhja Hibride:
Kombinimi i tipareve të Neandertalit dhe njeriut sugjeron fuqimisht se fëmija Lapedo ishte një produkt i kryqëzimit midis dy popullatave. Ky zbulim sfidoi supozimet e mëparshme në lidhje me zëvendësimin e plotë të Neandertalëve nga njerëzit e hershëm modernë, duke sugjeruar një marrëdhënie më komplekse.
Hulumtime të Vazhdueshme:Hulumtuesit vazhdojnë të studiojnë fëmijën Lapedo dhe mbetje të tjera hibride për të kuptuar shkallën e kryqëzimit dhe implikimet e tij për evolucionin njerëzor.
Në thelb, fëmija Lapedo është një provë e rëndësishme që mbështet idenë e një bashkëveprimi dhe kryqëzimi kompleks midis Neandertalëve dhe njerëzve të hershëm modernë në Evropë.
–
Arkaeologjia: Fëmija Lapedo
Vetëm pak javë më parë, një studim i ri inovativ konfirmoi atë që për dekada ishte një dyshim i pakëndshëm midis arkeologëve: Fëmija i Lapedo-s, mbetjet e të cilit u gjetën në vitin 1998 në një shpellë portugeze, është shumë më tepër sesa një fosil foshnje. Falë teknikave të datimit molekular të teknologjisë së fundit, shkencëtarët kanë qenë në gjendje të përcaktojnë me saktësi se ky fëmijë jetoi midis 27,800 dhe 28,500 vjet më parë. Por kjo nuk është gjëja më e habitshme. Ajo që e ka lënë komunitetin shkencor pa frymë është se ky djalë i vogël nuk ishte as një Homo sapiens i pastër, as një Neandertal. Ishte një hibrid. Një fëmijë i lindur nga bashkimi i dy specieve të ndryshme njerëzore. Dhe kjo ndryshon gjithçka.
Deri vonë, shumica e ekspertëve besonin se Neandertalët ishin zhdukur rreth 40,000 vjet më parë, duke mos lënë pasardhës të drejtpërdrejtë. Megjithatë, kjo analizë e re jo vetëm që konfirmon se ata vazhduan të ekzistonin mijëra vjet pas zhdukjes së tyre të supozuar, por ata vazhduan të kryqëzoheshin me Homo sapiens modern. Fëmija i Lapedos kishte një nofull të fortë dhe këmbë të shkurtra, karakteristika tipike të Neandertalëve, por edhe një kafkë më sferike dhe një mjekër të përcaktuar mirë, si njerëzit modernë. Këto tipare të përziera nuk mund të shpjegohen rastësisht: ato janë gjurma fizike e një hibridi gjenetik.
Dhe ka edhe më shumë. Konteksti në të cilin u gjet trupi i tij tregon se paraardhësit tanë jo vetëm që ndanin hapësirë me Neandertalët, por edhe besime shpirtërore. Fëmija u varros me kujdes, i mbuluar me okër të kuqe, i shoqëruar nga kocka dhe pupla kafshësh, në atë që duket se ka qenë një ritual simbolik funerali. Kjo praktikë nuk ishte e zakonshme midis Homo sapiens të Evropës Jugore në atë kohë, por ishte midis Neandertalëve. A do të thotë kjo se ne trashëgojmë edhe besimet e tyre, zakonet e tyre, mënyrën e tyre të të kuptuarit të jetës dhe vdekjes?
Ky zbulim, i konfirmuar në mars 2025 nga disa ekipe kërkimore evropiane, nuk është vetëm një fakt kurioz. Është provë e madhe se qenia njerëzore moderne nuk është produkt i evolucionit linear, por rezultat i një përzierjeje komplekse speciesh që ndanin territore, gjak dhe kulturë. Implikimet janë të mëdha: nëse Neandertalët nuk u zhdukën siç besohej, por u integruan në popullatat tona, atëherë një pjesë e trashëgimisë së tyre jeton në ne, në ADN-në tonë, në emocionet tona më të thella, madje edhe në ritualet tona dhe në mënyrën tonë të dashurisë, frikës apo kujtimit.
Gjëja më shqetësuese nga të gjitha është të mendosh se për vite, madje edhe shekuj, historia zyrtare na e ka fshehur këtë mundësi. Në shkolla dhe universitete mësohej se Neandertalët ishin një specie inferiore, e dënuar me zhdukje kundër superioritetit të supozuar të Homo sapiens. Megjithatë, sot të dhënat gjenetike zbulojnë se të gjithë njerëzit jo-afrikanë mbajnë të paktën 2% ADN Neandertal. Me fjalë të tjera, ne jemi më shumë prej tyre sesa do të donim të pranonim. Dhe ndoshta, nëse gërmojmë pak në rrënjët tona më të thella, do të kuptojmë se ajo që ne e quajmë njerëzim është në të vërtetë një bashkim, një ndërthurje jetësh, kulturash dhe misteresh që ende nuk janë zbuluar.
Nëse këto lloj gjetjesh vazhdojnë të dalin në dritë, do të na duhet të rishkruajmë shumë nga librat e historisë. Fëmija i Lapedos nuk është një rast i izoluar. Është maja e një ajsbergu gjenetik dhe kulturor që sapo kemi filluar ta eksplorojmë. Çfarë tjetër na fsheh e kaluara? Çfarë të vërtetash të tjera të pakëndshme do të dalin së shpejti nga toka? Shkenca nuk ndalet kurrë së përparuari dhe çdo zbulim na sjell, ironikisht, më afër origjinës sonë më të egër dhe të panjohur. Por mbi të gjitha, na kujton se historia njerëzore nuk është ajo e një specieje të vetme dominuese, por ajo e një takimi: një që ende jehon, me forcë, në trupat tanë.
Përmbledhje
“Fëmija Lapedo” (Lagar Velho 1) është një skelet 4-5 vjeçar i zbuluar në Portugali në vitin 1998, që shfaq një “mozaik” të tipareve të Neandertalit dhe njeriut anatomikisht modern. Kjo sugjeron që fëmija ishte një hibrid, ndoshta rezultat i kryqëzimit midis Neandertalit dhe njerëzve të hershëm modernë.
Pika kryesore:
Zbulimi:Fëmija Lapedo u gjet në strehën shkëmbore Lagar Velho në Luginën Lapedo të Portugalisë qendrore.
Karakteristikat:
Skeleti i fëmijës shfaq një përzierje të tipareve të Neandertalit dhe njeriut të hershëm modern, duke përfshirë një mjekër të spikatur (njeri) dhe këmbë të shkurtra e të trasha (Neandertal).Mosha:Mbetjet e fëmijës vlerësohen të jenë rreth 24,500 vjeçare, që datojnë në periudhën e Paleolitit të Sipërm.
Interpretimi:
Morfologjia e fëmijës Lapedo mbështet idenë e përzierjes midis njerëzve të vonë arkaikë dhe njerëzve të hershëm modernë, duke sugjeruar një marrëdhënie më komplekse midis Neandertalit dhe njerëzve të hershëm modernë sesa mendohej më parë.
Kontradiktat:
Interpretimi i fëmijës Lapedo si një hibrid nuk pranohet universalisht, me disa shkencëtarë që vënë në dyshim shkallën e pranisë së tipareve të Neandertalit.
–
Referenca
