Kosova, zyrtarisht1 Republika e Kosovës, është një vend balkanik, pa dalje në det në Evropën Juglindore.
- Territori i Kosovës në planetin Tokë ka këto kordinata: Jugu: 41° 47′ 0″ N, Veri: 43° 16′ 14″ N, Perëndimi: 20° 2′ 49″ E, Lindja: 21° 48′ 50″ E.
- Lartësi mbidetare minimale: 100 m
- Lartësi mbidetare maksimale: 2711 m
- Sipërfaqe: 10,887 km2
- Popullsia: 1,602,515 banorë (5 prill 2024)
Nga Agjencioni i Statistikave të Kosovës2, than: Kemi bërë vlerësimin e popullsisë edhe për komunat në veri andaj zyrtarisht popullsia e Kosovës me 5 prill 2024 përfshirë edhe vlerësimin e popullsisë është 1 milionë 602 mijë e 515 banorë”, (1,602,515 banorë).
[popullsi prej gati 1.6 milionë, me shqiptarë etnikë që përbëjnë afërsisht 92% të popullsisë. Kosova ka një terren të larmishëm, me fusha të larta së bashku me kodra dhe male, disa prej të cilave kanë një lartësi mbi 2,500 m (8,200 ft). Klima e saj është kryesisht kontinentale me disa ndikime mesdhetare dhe alpine. Kryeqyteti i Kosovës dhe qyteti më i populluar është Prishtina; qytete të tjera…]3
Gjuhët zyrtare; Shqip, Serbishtë — Gjuhët rajonale; Turqishtja, Boshnjake, Rome.
Kosova ka Tokë kontinentale dhe Ujë4 kontinental.
Në territorin e Kosovës, toka apo dheu, pjesa më e madhe e territorit (56%) është e mbuluar me toka të cilësisë së dobët, një pjesa tjetër e konsiderushme (29%) është me toka të cilësisë mesatare dhe pjesa më e vogël (15%) me toka të cilësisë së mirë.5
Sipas të dhënave të fundit të regjistrimit të bujqësisë, tokë bujqësore llogariten të jenë 413,635 hektarë. Si e shfrytëzon Kosova tokën bujqësore, kjo, varësisht nga gjendja e organizimit të brendshëm te Republikës së Kosovës.
Pavarësia6 e Kosovës u shpall në bazë të planit gjithëpërfshirës i të dërguarit të OKB-së Martti Ahtisaari, i cili parasheh misionin mbikëqyrës ndërkombëtar dhe të drejta e përparësi të zgjeruara për pakicat kombëtare.
Në bazë të drejtës ndërkombëtare dhe të rezolutës së OKB-së, Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut dhe duke u thirrur në Rezolutën 1244 të OKB-së, Kuvendi i Kosovës shpalli pavarësinë më 17 shkurt 2008. Kostarika dhe Afganistani ishin vendet e para që e njohën pavarësinë e Kosovës, të përcjella nga Shqipëria, SHBA-të, Britania, Gjermania dhe Franca.
Prejardhja e emrit Kosova lidhet me emrin e një kështjelle, qyteti, province, mali apo fushe që ekzistoi në vendin tonë ndër shekuj.7
Toka e Kosovës
Një vend pa dalje në det, Kosova kufizohet me Serbinë në veri dhe lindje, Maqedoninë e Veriut në jug, Shqipërinë në perëndim dhe Malin e Zi në veriperëndim. Kosova, afërsisht në të njëjtën madhësi me Xhamajka ose Libani, është vendi më i vogël në Ballkan.
Harta e Kosovës – Karakteristikat fizike të Kosovës.
Kosovo -brit1a – Harta e Kosovës. Imazhi nga Britannica: Kosovë | Historia, Harta, Flamuri, Popullsia, Gjuhët dhe Kryeqyteti | Britanica
Relievi, kullimi dhe tokat8
Kufijtë e Kosovës janë kryesisht malorë, të karakterizuar nga maja të mprehta dhe lugina të ngushta. Malet e Sharrit shtrihen përgjatë kufirit jugor me Maqedoninë e Veriut, ndërsa malet Kopaonike ndodhen përgjatë kufirit verilindor me Serbinë. Pika më e lartë është mali Gjeravica (Ðeravica), me 2,656 metra, në kufirin perëndimor me Shqipërinë. Terreni i brendshëm përfshin fusha të larta dhe kodra rrotulluese; Rreth tre të katërtat e vendit shtrihet midis rreth 1,600 dhe 5,000 këmbë (500 dhe 1,500 metra) mbi nivelin e detit. Shpellat gëlqerore gjenden në disa pjesë të vendit.
Një varg kodrash që shkojnë nga veriu në jug përmes Kosovës qendrore e ndan Rrafshin e Kosovës në lindje nga Rrafshi i Dukagjinit (Metohija) në perëndim. Këto fusha përbëjnë dy pellgjet kryesore të vendit. Rrafshi i Kosovës kullohet nga lumi Sitnicë që rrjedh në veri, degë i lumit Ibër (Ibër). Rrafshi i Dukagjinit kullohet nga Drini i Bardhës që rrjedh në jug. Tokat e fushave janë ndër më pjelloret në Ballkan dhe mbështesin kultivimin e drithërave, frutave dhe perimeve.
Klima
Në përgjithësi, Kosova ka klimë të moderuar kontinentale, megjithëse afërsia e Detit Mesdhe ka efekt kalitës, veçanërisht në jugperëndim. Verat janë të ngrohta, me temperatura mesatare të larta që arrijnë në 80 F (20 C të sipërme); nivelet mesatare të larta gjatë muajve të dimrit janë në 40 të ulëta F (rreth 5 °C). Vendi merr më shumë se 25 inç (650 mm) reshje në vit, me reshje të konsiderueshme dëbore që ndodhin në dimër. Zonat malore përjetojnë temperatura më të ftohta dhe reshje më të mëdha.
Jeta bimore dhe shtazore
Pavarësisht sipërfaqes së saj të vogël, Kosova krenohet me një shumëllojshmëri të pasur të specieve bimore, duke përfshirë rreth një duzinë që gjenden vetëm në Kosovë. Pyjet mbulojnë rreth dy të pestat e tokës, me lisa që mbizotërojnë në lartësi më të ulëta dhe pisha që rriten në male. Jeta e kafshëve është gjithashtu relativisht e larmishme. Arinjtë kafe, rrëqebulli euroaziatik, macet e egra, ujqërit gri, dhelprat, kamois (një kafshë e ngjashme me dhinë), dreri dhe dreri i kuq janë ndër gjitarët që banojnë në rajonet malore kufitare. Më shumë se 200 lloje zogjsh jetojnë në Kosovë ose migrojnë atje sezonalisht.
Ekonomia
Kosova ka qenë prej kohësh një nga rajonet më të varfra dhe më pak të zhvilluara të Ballkanit. Gjatë gjysmës së dytë të shekullit të 20-të, kur Kosova ishte pjesë e republikës së Serbisë, një numër i republikave jugosllave kundërshtuan mbështetjen ekonomike federale që i jepej Kosovës. Kjo polemikë përfundimisht kontribuoi në shpërbërjen e Jugosllavisë në 1991. Pas konfliktit të viteve 1998-99, ekonomia e Kosovës u nxit nga instalimi i madh i administratorëve ndërkombëtarë. Përveç kësaj, përdorimi i euros – të cilën Kosova e miratoi jozyrtarisht në vitin 2002 dhe vazhdoi ta përdorte pas shpalljes së pavarësisë në 2008 – ndihmoi në frenimin e inflacionit. Megjithëse qeveria pas pavarësisë punoi për të forcuar ekonominë e tregut, veçanërisht duke privatizuar bizneset e kontrolluara nga shteti, Kosova vazhdoi të mbështetej shumë në remitancat nga kosovarët që punojnë jashtë vendit, si dhe në ndihmat ndërkombëtare. Për më tepër, ekonomia ka qenë shumë e ndjeshme ndaj luhatjeve të çmimeve të mallrave të importuara – veçanërisht ushqimeve dhe karburanteve – nga të cilat Kosova mbetet e varur. Papunësia dhe varfëria janë ende probleme të pazgjidhshme. Në vitet menjëherë pas pavarësisë, rreth dy të pestat e fuqisë punëtore ishin të papunë, me zonat rurale veçanërisht të prekura, dhe rreth një e treta e qytetarëve të Kosovës jetonin nën kufirin e varfërisë. Kjo varfëri dhe papunësi e shfrenuar nxiti një treg të zi të rëndësishëm.
Bujqësia, pylltaria dhe peshkimi
Rreth gjysma e sipërfaqes së Kosovës është tokë bujqësore, e punuar kryesisht në parcela familjare për jetesë. Megjithatë, Kosova nuk është e vetëmjaftueshme në prodhimin e ushqimit. Para vitit 1999 bujqësia përbënte një të tretën e prodhimit të brendshëm bruto (PBB). Një dekadë më vonë ajo përbënte pak më shumë se një të dhjetën. Rreth gjysma e tokës bujqësore përdoret për rritjen e drithërave, kryesisht gruri dhe misri (misri), si dhe patate, manaferra dhe speca. Kullotat dhe livadhet përbëjnë pjesën më të madhe të pjesës së mbetur. Kostoja e lartë e makinerive bujqësore, farave dhe plehrave ka penguar rritjen e prodhimit bujqësor. Ndotja industriale e tokës dhe ujit gjithashtu paraqet një problem serioz në shumë zona. Pjesa më e madhe e drurit të korrur përdoret për lëndë djegëse. Peshkimi është më i zhvilluar në Kosovën perëndimore, veçanërisht në Istog (Istok).
–
–
Reference
- Gazeta Zyrtare e Republikës së Kosovës ↩︎
- Agjencia e Statistikave të Kosovës ↩︎
- Kosovo – Wikipedia ↩︎
- Hidrografia – Sistemi Informativ Ujor ↩︎
- Tokat e Kosovës – Wikipedia ↩︎
- Shpallja e Pavarësisë së Kosovës – Wikipedia ↩︎
- Emri i Kosovës – Wikipedia ↩︎
- Kosovë | Historia, Harta, Flamuri, Popullsia, Gjuhët dhe Kryeqyteti | Britanica ↩︎
