Imazh1: Një vit i zakonshëm (viti jo-kërcimtar) është më i shkurtër se një vit tropikal, që është koha që i duhet Tokës për të orbituar rreth Diellit. Një vit kërcim është pak më i gjatë.
By Vigdis Hocken and Konstantin Bikos: What Is a Leap Year?1
Ne përdorim vitet e kërcimit për të mbajtur kalendarin tonë në sinkron me stinët. Si funksionojnë vitet e kërcimit dhe sa shpesh ndodhin ato?
Vitet e kërcimit kanë një ditë shtesë
Vitet e kërcimit janë vite ku një ditë shtesë shtohet në fund të muajit më të shkurtër, shkurtit. Kjo e ashtuquajtur ditë ndërkomëtare, 29 shkurti, zakonisht quhet dita e kërcimit (tejkalimit).
Vitet e kërcimit kanë 366 ditë në vend të 365 ditëve të zakonshme dhe ndodhin pothuajse çdo katër vjet.
Çfarë është një kërcim i dytë?
A është viti 2025 një vit kërcimtar?
Jo, viti 2025 nuk është një vit kërcimtar. Dita e fundit e kërcimit ra më 29 shkurt 2024. Tjetra është 29 shkurt 2028.
Rregullat e vitit të brishtë: Si të llogarisim vitet e kërcimit
Në kalendarin tonë gregorian të ditëve moderne, duhen marrë parasysh tre kritere për të identifikuar vitet e kërcimit:
Rregullat e viteve të kërcimit janë:
- Viti duhet të jetë i plotëpjestueshëm në mënyrë të barabartë me 4;
- Nëse edhe viti mund të ndahet në mënyrë të barabartë me 100, nuk është një vit kërcimtar;
- Vetëm nëse viti është gjithashtu i divizueshëm (plotëpjestueshëm) në mënyrë të barabartë me 400. Pastaj është një vit kërcimtar.
- Për shembull, vitet 1700, 1800 dhe 1900 nuk janë vite kërcimtare, por vitet 1600 dhe 2000 janë.
Sipas këtyre rregullave, vitet 2000 dhe 2400 janë vite kërcimi, ndërsa 1800, 1900, 2100, 2200, 2300 dhe 2500 nuk janë vite kërcimi.
Pse kemi vite kërcimtare?
Ditët e kërcit e mbajnë kalendarin tonë në përputhje me revolucionet e Tokës rreth Diellit. Tokës i duhen afërsisht 365.242189 ditë, ose 365 ditë, 5 orë, 48 minuta dhe 45 sekonda, për të rrethuar një herë rreth Diellit. Ky quhet një vit tropikal, dhe fillon në ekuinoksin e marsit.
Megjithatë, kalendari gregorian ka vetëm 365 ditë në një vit. Nëse nuk do të shtonim një ditë kërcimi më 29 shkurt pothuajse çdo katër vjet, çdo vit kalendarik do të fillonte rreth 6 orë më parë në lidhje me revolucionin e Tokës rreth Diellit (shih ilustrimin).
Si pasojë, llogaritja jonë e kohës dalëngadalë do të largohej nga viti tropikal dhe do të dilte gjithnjë e më shumë jashtë sinkronizimit me stinët. Me një devijim prej rreth 6 orësh në vit, sezonet do të zhvendoseshin me rreth 24 ditë kalendarike brenda 100 viteve. Lejoni që kjo të ndodhë për një kohë dhe banorët e Hemisferës Veriore do të festojnë Krishtlindjet në mes të verës në pak shekuj.
Ditët e kërcimit e rregullojnë këtë gabim duke i dhënë Tokës kohën shtesë që i duhet për të përfunduar një rreth të plotë rreth Diellit.
Ditët e kërcimit i japin Tokës kohë për të kapur kalendarin tonë.
Pse nuk shtojmë një ditë kërcimi çdo 4 vjet?
Nëse viti tropikal ishte saktësisht 6 orë më i gjatë se një vit kalendarik me 365 ditë, mund të përdornim kalendarin Julian, i cili shton një ditë kërcim çdo 4 vjet pa përjashtim. Devijimi do të rritej saktësisht në 24 orë mbi 4 vjet, dhe Tokës do t’i duhej pikërisht një ditë për të kapur pozicionin në orbitën e saj ku ishte 4 vjet më parë.
Megjithatë, devijimi midis vitit të zakonshëm dhe vitit tropikal është pak më pak se 6 orë. Kalendari gregorian e trajton këtë duke përdorur një sërë rregullash pak më të ndërlikuara për të përcaktuar se cilat vite janë vitet e kërcimit. Ende nuk është perfekte, por devijimi që rezulton është shumë i vogël.
Viti special i kërcimit 2000
Viti 2000 ishte hera e parë që kriteri i tretë u përdor në shumicën e pjesëve të botës që nga kalimi nga kalendari Julian në kalendarin gregorian, i cili filloi në vitin 1582.
Numri 2000 është i divizueshëm (plotëpjestueshëm) në mënyrë të barabartë me 400, kështu që ishte një vit kërcimtar edhe pse mund të ndahet edhe në mënyrë të barabartë me 100.
Sigurisht, e njëjta gjë mund të thuhet edhe për vitin 1600. Megjithatë, vetëm një grusht vendesh kishin miratuar kalendarin gregorian në atë kohë dhe pjesa tjetër e botës po përdorte ende kalendarin julian.
Herën tjetër që kriteri i tretë do të hyjë në fuqi do të jetë viti 2400.
Kush i shpiku vitet e kërcimit?
Vitet e kërcimit në kalendarin perëndimor u prezantuan për herë të parë mbi 2000 vjet më parë nga gjenerali romak Jul Cezari. Kalendari Julian, i cili u emërua sipas tij, kishte vetëm një rregull: çdo vit i plotëpjestueshëm (divizueshëm) në mënyrë të barabartë nga katër do të ishte një vit i hovshëm (kërcimtar, tej kalues).
Kjo formulë prodhoi shumë vite kërcim, duke bërë që kalendari julian të largohet nga viti tropikal me një ritëm prej 1 dite në 128 vjet. Kjo nuk u korrigjua deri në futjen e kalendarit gregorian më shumë se 1500 vjet më vonë, kur disa ditë u lanë mënjanë për të riorganizuar kalendarin tonë me stinët.
Gjenerali romak Jul Cezari futi për herë të parë vitet e kërcimit.
Muajt e kërcimit
Kalendari i lashtë romak shtonte një muaj shtesë çdo disa vjet për të qëndruar në sinkron me stinët, të ngjashme me muajin kinez të kërcimit.
Referenca
–
