Astronomia është pjesë e pandarë e zhvillimit të civilizimit njerëzor, dhe si e tillë i ndihmon këtij: në përcaktimin dhe në emetimin e kohës së saktë, në caktimin e koordinatave gjeografike, të lundrimeve detare dhe të fluturimeve ajrore për shfrytëzimin energjisë së Diellit, për matje të Tokës për qëllime shkencore, ekonomike dhe mbrojtëse, për njohjen e vetive të materies, e cila si e tillë nuk ndeshet në Tokë dhe në shumë disiplina të tjera.
Në përgjithësi, Astronomia e ka pasuruar njohjen njerëzore, duke i shpjeguar dukuritë që ndodhin në Gjithësi. Në këtë mënyrë i ka ndihmuar ngritjes së civilizimit dhe kulturës njerëzore.
Lidhshmëria e astronomisë me shkencat e tjera kuptohet nga vetë problematika e studimit të saj. Matematika i shërben për të gjitha llojet e llogaritjeve, për llogaritjen e pozicioneve dhe të lëvizjeve të trupave qiellorë, por njëkohësisht edhe për ndërtimin e modeleve të dukurive të ndryshme që nuk ndeshen në Tokë.
Astronomia është e lidhur ngushtë me zhvillimin e teknikës, sepse me përsosjen e teleskopëve a të radioteleskopëve mund të arrijë deri në thellësitë të sistemit diellor, gjithësisë dhe të strukturës së saj. Është e qartë lidhja mes astronomisë, fizikës dhe kimisë.
Ligjet e mekanikës vlejnë edhe për Gjithësi dhe kjo shtrirje e tyre njihet si mekanikë qiellore. Duke u bazuar në to, kemi arritur të përcaktojmë shumë dukuri qiellore, por njëkohësisht edhe të parashikojmë se kur do të përsëriten.
Proceset fiziko – kimike janë bazë për nxjerrjen e përfundimeve të gjendjes së materies e cila paraqitet në yje.
Në vitet e fundit diktohet lidhshmëri mjaft e madhe në mes të astronomisë dhe biologjisë (ekzobiologjia) në procesin e shpjegimit të ekzistimit të qenieve jashtëtokësore, dhe si e tillë i kontribuon mjaft njohjes së procesit evolutiv të qenieve tokësore.
Qëllimi i programit Exobiology të NASA-s (ish Exobiology and Evolutionary Biology) është të kuptojë origjinën, evolucionin, shpërndarjen dhe të ardhmen e jetës në Univers. Kërkimet përqendrohen në origjinën dhe evolucionin e hershëm të jetës, potencialin e jetës për t’u përshtatur me mjedise të ndryshme dhe implikimet për jetën diku tjetër. Ky hulumtim është kryer në kontekstin e eksplorimit të vazhdueshëm nga NASA të lagjes sonë yjore dhe identifikimit të biosignatures për aplikimet in situ dhe telekomandë.1
Ekzobiologjia, e njohur edhe si astrobiologjia dhe bioastronomia, është studimi i potencialit për jetën përtej Tokës dhe kërkimi aktiv për të. Gjenetisti Nobel Joshua Lederberg shpiku termin ekzobiologji në vitin 1960, dhe fusha u rrit ndjeshëm me eksplorimin e hapësirës, veçanërisht landarët vikingë në Mars. Ekzobiologjia vjen kryesisht nga katër disiplina: shkenca planetare, shkenca e sistemeve planetare, origjina e studimeve të jetës dhe Kërkimi i Inteligjencës Jashtëtokësore (SETI). Fusha është rigjallëruar nga pretendimet e jetës fosile në një shkëmb të lashtë mars, zbulimi i një oqeani të mundshëm në hënën joviane Europa, planete ekstrasolare rreth yjeve të ngjashëm me diellin, jeta në mjedise ekstreme në Tokë dhe molekulat komplekse organike në retë molekulare ndëryjore. Megjithatë, vetë jeta nuk është gjetur ende përtej Tokës.2
Astronomia ka lidhshmëri edhe me filozofinë, por kjo lidhje shpeshë është në rënie, sepse niveli i meditimeve është i ultë. Por her pas herë paraqitën disa shkencëtar me mendime dhe hipoteza të reja që e pasurojnë natyrën e mendimit njerëzor.
Lidhshmëria e astronomisë me shkencat e tjera është e dyanshme. Shumë probleme astronomike kanë shërbyer burim për formulimin e problemeve matematike dhe si shtytje për zbulimin e metodave të reja matematike.
Përdorimi i termave “astronomi” dhe “astrofizikë”
“Astronomia” dhe “astrofizika” janë sinonime. Bazuar në përkufizimet strikte të fjalorit, “astronomia” i referohet “studimit të objekteve dhe materies jashtë atmosferës së Tokës dhe të vetive të tyre fizike dhe kimike”, ndërsa “astrofizika” i referohet degës së astronomisë që merret me “sjelljen, vetitë fizike dhe proceset dinamike të objekteve dhe fenomeneve qiellore”.3
Astrobiologjia është një fushë shkencore brenda shkencave të jetës dhe mjedisit që studion origjinën, evolucionin e hershëm, shpërndarjen dhe të ardhmen e jetës në univers duke hetuar kushtet deterministe dhe ngjarjet kontigjente të saj. Si disiplinë, astrobiologjia bazohet në premisën se jeta mund të ekzistojë përtej Tokës.4
–
Referenca:
