Të gjitha ndodhitë që lidhen me tingullin, zërin dhe zhurmën i studion Akustika.
Akustikë (akoustikos = auditory -dëgjimore-) është një degë e fizikës që merret me studimin e formimit, përhapjes dhe ndjesisë së zërit. Tingulli është ndjesia e marrë nga nervi i veshit tonë.
Akustika ndahet në akustikë të përgjithshme dhe të aplikuar.
Tingulli është një çrregullim nga një gjendje ekuilibri që përhapet nëpërmjet një mediumi material elastik, është një dridhje që përhapet si një valë akustike, përmes një mediumi transmetues siç është p.sh. hapësira e gazët, e lëngët ose e ngurtë.
Zëri është tingulli i prodhuar në laringun e një personi dhe i shqiptuar përmes gojës, si fjalim ose këngë. Zëri në tërësi, është një dukuri akustike.
Zhurma është një tingull i pakëndshëm ose i fortë, ose që shkakton shqetësime.
–
Akustika është një degë e fizikës që merret me studimin e valëve mekanike në gaze, lëngje dhe solide (ngurta) duke përfshirë tema të tilla si vibrimi, tingulli, ultratinguj dhe infratinguj. Një shkencëtar që punon në fushën e akustikës është një akustik ndërsa dikush që punon në fushën e teknologjisë akustike mund të quhet inxhinier akustik. Aplikimi i akustikës është i pranishëm pothuajse në të gjitha aspektet e shoqërisë moderne me më të dukshmen që është industria e kontrollit të audios dhe zhurmës.
Dëgjimi është një nga mjetet më vendimtare të mbijetesës në botën shtazore dhe e folura është një nga karakteristikat më dalluese të zhvillimit dhe kulturës njerëzore. Prandaj, shkenca e akustikës përhapet në shumë aspekte të shoqërisë njerëzore: muzikë, mjekësi, arkitekturë, prodhim industrial, luftë e më shumë. Po kështu, llojet e kafshëve si zogjtë e këngës dhe bretkosat përdorin tingullin dhe dëgjimin si një element kyç të ritualeve të çiftëzimit ose për shënimin e territoreve. Arti, artizanati, shkenca dhe teknologjia kanë provokuar njëri-tjetrin për të çuar përpara të gjithën, si në shumë fusha të tjera të dijes. “Rrota e akustikës” e Robert Bruce Lindsay është një pasqyrë e pranuar mirë e fushave të ndryshme në akustikë.
Etimologjia
Fjala “akustik” rrjedh nga fjala greke πκουστικός (akoustikos), që do të thotë “e ose për dëgjim, gati për të dëgjuar” dhe ajo nga πκουστός (akoustos), “dëgjuar, audible”, e cila nga ana e saj rrjedh nga folja πκούω(akouo), “unë dëgjoi “. Sinonimi latin është “sonik”, pas të cilit termi sonik dikur ishte sinonim i akustikës dhe më vonë një degë akustike. Frekuencat mbi dhe poshtë gamës së audibilitetit quhen përkatësisht “ultrasonike” dhe “infrasonike“. (1).
Akustika, shkenca që ka të bëjë me prodhimin, kontrollin, transmetimin, pritjen dhe efektet e zërit. Termi rrjedh nga greqishtja akoustos, që do të thotë “i dëgjuar”.
Duke filluar me origjinën e saj në studimin e vibrimeve mekanike dhe rrezatimin e këtyre vibrimeve nëpërmjet valëve mekanike, akustika ka pasur aplikime të rëndësishme në pothuajse çdo fushë të jetës. Ajo ka qenë themelore për shumë zhvillime në arte— disa prej të cilave, veçanërisht në fushën e peshores muzikore dhe instrumenteve, u zhvilluan pas eksperimentimit të gjatë nga artistët dhe vetëm shumë më vonë u shpjeguan si teori nga shkencëtarët. Për shembull, një pjesë e madhe e asaj që dihet tani për akustikën arkitekturore u mësua në të vërtetë nga provat dhe gabimet gjatë shekujve të përvojës dhe u zyrtarizua vetëm kohët e fundit në një shkencë.
Aplikime të tjera të teknologjisë akustike janë në studimin e fenomeneve gjeologjike, atmosferike dhe nënujore. Psikoakustika, studimi i efekteve fizike të zërit në sistemet biologjike, ka qenë me interes që kur Pitagora dëgjoi për herë të parë tingujt e fijeve vibruese dhe të çekiçëve që godasin anvilet në shekullin e VI P.E.S., por aplikimi i teknologjisë moderne ultrasonike ka dhënë vetëm kohët e fundit disa nga zhvillimet më emocionuese në mjekësi. Edhe sot, kërkimet vazhdojnë në shumë aspekte të proceseve themelore fizike të përfshira në valë dhe tingull dhe në aplikimet e mundshme të këtyre proceseve në jetën moderne. Valët e zërit ndjekin parimet fizike që mund të zbatohen për studimin e të gjitha valëve; Këto parime diskutohen në mënyrë të plotë në artikullin Mekanika e Solids. Veshi i artikullit shpjegon me hollësi procesin fiziologjik të dëgjimit, pra marrjen e disa vibrimeve të valëve dhe interpretimin e tyre si tingull. (2).
Aplikimet
Aplikimet e akustikës gjenden pothuajse në të gjitha aspektet e shoqërisë moderne. Nëndisiplinat përfshijnë aeroakustikën, përpunimin e sinjalit audio, akustikën arkitekturore, bioakustikën, elektro-akustikën, zhurmën mjedisore, akustikën muzikore, kontrollin e zhurmës, psikoakustikën, të folurin, ultratingujt, akustikën nënujore dhe vibrimin. (3)
Përkufizimi
Akustika është e përkufizuar nga ANSI/ASA S1. 1-2013 (4) si “shkencë e zërit, duke përfshirë prodhimet e tij, transmetimet dhe efektet, përfshirë efektet biologjike dhe psikologjike.”
Studimi i akustikë vërtitet rreth gjenerimi, përhapjes dhe pranimit të valëve mekanike dhe vibrimeve.
Procesi themelor akustik: Shkaktari -> Mekanizmi gjenerues (shndërruesi) -> Përhapja e valëve akustike -> Pranimi (shndërruesi) -> Efekti.
ose
| Shkaktari |
| ↓ |
| Mekanizmi gjenerues (shndërruesi) |
| ↓ |
| Përhapja e valëve akustike |
| ↓ |
| Pranimi (shndërruesi) |
| ↓ |
| Efekti |
Hapat e treguar në diagramin më lartë mund të gjenden në çfarëdo ngjarjeje apo procesi akustik. Ekzistojnë shumë lloje të shkaktarëve, edhe natyror edhe të vullnetshëm. Ekzistojnë shumë lloje të proceseve shndërruese që e konvertojnë energjinë nga disa forma në energji të zërit, duke prodhuar valë të zërit. Është një ekuacion themelor që përshkrua përhapjen e valëve të zëri, ekuacioni i valëve akustike, por fenomeni që shfaqet prej saj ndryshon dhe shpesh është kompleks. Vala mban energji përmes përhapjes nëpër mjedis. Eventualisht kjo energji shndërrohet përsëri në forma të tjera. Efekti final mund të jetë një ndodhi fizikisht e pastër ose mund të arrijë deri në fusha biologjike. (5).
–
Reference
