Tingulli është një dridhje që përhapet si një valë akustike, përmes një mjedisi transmetimi siç është p.sh. hapësira e gazët, e lëngët ose e ngurtë.
Tingulli është një valë mekanike që ka energjin e tij dhe përhapet në të gjitha anët me lëkundje të thjeshta valore. Formula e energjisë për lëkundje të thjeshta harmonike është:
E=1/2*k*Xmax2.
Parametri k=mw2 (m-masa e mjedisit që lëkundet, w-frekuenca këndore e lëkundjeve). Xmax është amplituda e valës.
Si rezultat përfundimtar, themi se: Herësi në mes të Fuqisë së valës P dhe sipërfaqes S nëpër të cilën përhapet vala quhet intensiteti i valës, pra: I=P/S.
Si rrjedhojë e kësaj formule, rezulton se njësia matëse për intensitetin e zërit në SI është: W/m2 (vat/metër katror). Numerikisht, intensiteti i valës paraqet energjinë e valës në njësinë e sipërfaqes nëpër të cilën përhapet vala. (1)
Intensiteti i tingullit, i njohur edhe si intensiteti akustik, përkufizohet si fuqia e mbartur nga valët e tingullit (zërit) për njësi në një drejtim perpendikular në atë zonë. Njësia SI e intensitetit, e cila përfshin intensitetin e tingullit (zërit), është watt për metër katror (W/m2). Një aplikim është matja e zhurmës së intensitetit të tingullit (zërit) në ajër në vendin e dëgjuesit si një sasi tingulli me energji të shëndoshë.
Intensiteti i tingullit (zërit) nuk është e njëjta sasi fizike si presioni i tingullit (zërit). Dëgjimi i njeriut është i ndjeshëm ndaj presionit të tingullit (zërit) i cili lidhet me intensitetin e tingullit (zërit). Në elektronikën audio të konsumit, dallimet e nivelit quhen dallime “intensiteti”, por intensiteti i tingullit (zërit) është një sasi e përcaktuar posaçërisht dhe nuk mund të ndihet nga një mikrofon i thjeshtë.
Niveli i intensitetit të tingullit (zërit) është një shprehje logarithmike e intensitetit të tingullit (zërit) në raport me një intensitet referimi.
Presioni i tingullit ose presioni akustik është devijimi lokal i presionit nga presioni atmosferik i ambientit (mesatar ose ekuilibri), i shkaktuar nga një valë zanore. Në ajër, presioni i zërit mund të matet duke përdorur një mikrofon, dhe në ujë me një hidrofon. Njësia SI e presionit të zërit është paskali (Pa). (2)
Përcaktimi i Intensitetit të tingullit (zërit)
Në një valë tingulli, ndryshorja plotësuese e presionit të tingullit është shpejtësia e grimcave. Së bashku, ata përcaktojnë intensitetin e tingullit të valës.Intensiteti i tingullit, i përmendur –I- dhe i matur në W· m−2 në njësitë SI, përcaktohet nga formula, ku:
I=p*v
- p është shtypja e tingullit,
- v është shpejtësia e grimcave.
Tabela e intenzitetit në deciBel
Tabela 1, Intensiteti i tingullit (zërit) në deciBel – tabela, jepë disa nivele të përfaqësuara të presionit të shëndoshë të hasur në një sërë situatash.
| Intensiteti i zërit | Efektet – Matja në deciBel ( dB ) |
| – | – |
| Pragu i dëgjimit njerëzor (10-12 W/m2) | 0 dB |
| Pëshpëritja në vete, frymëmarrja | 10 dB |
| Pragu i dëgjimit të Zërit | 16 db |
| Shushuritja, dhoma e qetë | 20 dB |
| Shtëpi e qetë | 25 – 35 dB |
| Biblioteka, pëshpëritje, gërhitje e lehtë | 30 dB Pakë dëgjohet |
| Dhoma e fjetjes | 35 dB Shumë qetë |
| Sfondi në zyrë private | 35 – 40 |
| Gërhitje e moderuar | 40 dB |
| Zyra punës, bisedë e qetë | 50 dB Qetë |
| Biseda mesatare në 1m | 60 dB Fjalë të qeta |
| Zëri i njeriut në 1 m | 55 – 60 |
| Rrugë e zënë, orë me zile | 60 dB |
| Brendia e automobilit | 70 dB Biseda Normale (rekomandim i kufirit ligjor) |
| Mesatarja radio apo TV | 70 – 90 dB |
| Tharëse flokësh, restorant i zhurmshëm | 70 dB |
| Rrugët e qytetit, radio me zë të lartë | 80 dB I zëshëm |
| Kamion | 80 – 90 tinguj të mërzitshëm |
| Sirena, Pipë, Filikaça, Bilbil policie, Daulle bass | 90 – pasojat e mundshme në shëndetin e njeriut |
| Sirena e automobilit | 95 dB Dëmton pas 8h |
| Britma (1.5 m). Hilti. Kompresori -Sygjerim mbajtja e kufjeve kundër zhurmës, për puntor. | 100 dB Zë shumë i lartë |
| Automobili pa zhurmëmbytës, treni i metrosë | 100 dB Dëmton pas 2h |
| Rok grupi apo shumë orkestër me zë të lartë | 100 – 120 – Rreziku për shëndetin e njeriut |
| Kompresor të mëdhenj industrial, zhurma industriale | 110 dB – rrezik ! |
| Britma në vesh (20) | 120 dB |
| Rok koncert 110 W/m2 | 120 dB Rrezik i lartë |
| Artileri zjarri | 120 dB ose më shumë – rrezik momental |
| Aeroplani (20 – 30 m ) | 125 dB – Me dhembje e gjakderdhje ! |
| Të shtëna me armë zjarri | 130 dB – Tronditje |
| Aeroplani reaktiv, Jeat plane | 140 dB – E patolerueshme |
| Raketa kozmike | 180 dB – ! |
Reference>
