Plumbi është një element kimik me simbolin Pb (nga latinishtja plumbum) me numrin atomik 82. Në sistemin periodik të elementeve gjendet në periudhën 6 në grupi 14, blloku p. Është një metal i rëndë, më i dendur se shumica e materialeve të zakonshme. Plumbi është i butë, i lakueshëm e lehtë mbështillet në fletë dhe ka një pikë shkrirjeje relativisht të ulët 327.5 °C.
Plumbi (Pb) është një element kimik metalik me numër atomik 82 dhe peshë atomike 207.2. Valencat e tij normale kimike janë +2 dhe +4. Është elementi i pestë i karbonideve (grupi 14 i tabelës periodike), i quajtur kështu sepse karboni (C) kryeson listën, pastaj silici (Si), germaniumi (Ge), kallaji (Sn) dhe së fundmi, plumbi (Pb).
Plumbi është shumë i lakueshëm, duktilo dhe i dendur dhe është një përcjellës i dobët i energjisë elektrike. I njohur në antikitet dhe besohet nga alkimistët si ndër metalet më të vjetra, plumbi është shumë i qëndrueshëm dhe rezistent ndaj korrozionit, siç tregohet nga përdorimi i vazhdueshëm i tubave të ujit të plumbit të instaluar nga romakët e lashtë. Simboli Pb për plumb është një shkurtim i fjalës latine për plumb, plumbum.
Plumbi është metal që njihet para 7000 vjetësh. Plumbi në gjendje elementare gjendet shumë rrallë. Më së shpeshti e gjejmë në formë të komponimeve natyrore. Xeheroret më të rëndësishme nga të cilët përfitohet plumbi janë : galena PbS dhe ceriziti PbCO3.
Në Kosovë mineralet kryesore të plumbit janë: Trepçë, Artanë, Kishnicë, Hajvali, Badoc. Si prodhohet plumbi?
Plumbi rrallë gjendet në gjendjen e tij të pastër në natyrë. Në përgjithësi gjendet si sulfid plumbi ose i përzier me uranium dhe torium. Ndër disa nga vetitë fizike të plumbit Shquhet lakueshmëria, duktiliteti dhe rezistenca e tij ndaj korrozionit. Sot, plumbi përdoret për të bërë mbulesa kabllosh, për materiale ndërtimi në shkallë të gjerë dhe për industrinë kimike.
Vetit e Plumbit
| Plumbi: simboli Pb, perioda 6, grupi 14, blloku p |
| Numri atomik: 82 |
| Pesha atomike: 207.2 |
| Pika e shkrirjes: 600.61 K (327.46 °C, 621.43 °F) |
| Pika e vlimit: 2022 K (1749°C, 3180°F) |
| Dendësia (në 20 °C): 11,348 g/cm3 ; kur është i lëngshëm (në pikën e shkrirjes): 10.66 g/cm3 |
| Konfigurimi i elektroneve: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6 5s2 4d10 5p6 6s2 4f14 5d10 6p2. |
Nxehtësia e shkrirjes: 4.77 kJ/mol |
| Nxehtësia e avullimit: 179.5 kJ/mol |
| Kapaciteti i nxehtësisë molare: 26.650 J/(mol· K) |
| Elektronegativiteti Shkalla Pauling: 2.33 (në +4), 1.87 (në +2) |
-Vlerat tabelare nga: Plumbi (Lead) – Wikipedia1
Shfaqja dhe shpërndarja
[
Plumbi përmendet shpesh në rrëfimet e hershme biblike. Babilonasit e përdorën metalin si pllaka në të cilat regjistronin mbishkrime. Romakët e përdornin atë për tableta, tuba uji, monedha dhe madje edhe enë gatimi; në të vërtetë, si rezultat i përdorimit të fundit, helmimi nga plumbi u njoh në kohën e Augustit Cezarit. Komponimi i njohur si plumbi i bardhë me sa duket u përgatit si një pigment dekorativ të paktën që në vitin 200 para Krishtit. Zhvillimet moderne datojnë me shfrytëzimin në fund të viteve 1700 të depozitave në zonën Missouri-Kansas-Oklahoma në Shtetet e Bashkuara.
Në bazë të peshës, plumbi ka pothuajse të njëjtin bollëk në koren e Tokës si kallaji. Kozmikisht, ka 0.47 atom plumbi për 106 atomet e silikonit. Bollëku kozmik është i krahasueshëm me ato të ceziumit, praseodimit, hafniumit dhe tungstenit, secili prej të cilëve konsiderohet si një element mjaft i pakët.]2
Përdorimi i plumbit
Metali i butë, i lakueshëm, kimikisht inert është shumë rezistent ndaj korrozionit. Janë këto cilësi që përcaktojnë kryesisht zbatimin e tij më të gjerë në ekonomit kombëtare. Përveç kësaj, metali ka një pikë shkrirjeje mjaft të ulët dhe formon lehtësisht një shumëllojshmëri lidhjesh.
Përdorimi i parë i plumbit ishte për shkak të lakueshmërisë së tij të shkëlqyer dhe rezistencës ndaj korrozionit. Si rezultat, metali u përdor aty ku nuk duhej të përdorej: në prodhimin e enëve, tubacioneve të ujit, lavamanëve etj. Mjerisht, pasojat e një përdorimi të tillë ishin më të trishta: plumbi është një material toksik, si shumica e përbërjeve të tij, dhe kur hyn në trupin e njeriut, shkakton shumë dëme serioze.
Aplikimi i Plumbit
Plumbi është një metal i gjithanshëm me një gamë të gjerë aplikimesh. Këtu janë disa nga produktet dhe përdorimet kryesore të plumbit:
- Bateritë me acid plumbi: Me kosto efektive, të riciklueshme dhe të afta për të dhënë rryma të larta mbitensioni, ideale për sistemet e automobilave dhe energjisë rezervë.
- Mbrojtja nga rrezatimi: Përdoret në industri të ndryshme për mbrojtjen e pajisjeve të ndjeshme nga ekspozimi ndaj rrezatimit.
- Municione: Plumbi përdoret në plumba dhe predha të tjera për dendësinë e tij të lartë dhe rezistencën ndaj korrozionit.
- Pigmentet: Komponimet e plumbit përdoren në pigmentet me ngjyra, smalt dhe qeramikë.
- Hidraulik: Plumbi është përdorur historikisht në tubat e ujit dhe banjat për shkak të rezistencës së tij ndaj korrozionit.
Vetitë e plumbit e bëjnë atë një metal të vlefshëm në shumë industri, por është gjithashtu i njohur për toksicitetin e tij, duke çuar në rregullore strikte për përdorimin e tij.
… tjera
–
Referencat
