Dalja e dhëmbëve është një fazë emocionuese dhe e rëndësishme në zhvillimin e fëmijës. Ky është një moment i rëndësishëm që shënon kalimin e foshnjës tuaj drejt ngrënies së ushqimeve të tjera përveç qumështit. Dalja e dhëmbëve është kur dhëmbi i parë del nga mishrat e dhëmbëve të foshnjës.
Dhëmbi i parë i zakonisht shfaqet rreth 6 muajsh të foshnjës.
Ka një gamë të gjerë variabiliteti se kur mund të shfaqet një dhëmb i parë— disa foshnja mund të mos kenë dhëmbë deri në ditëlindjen e tyre të parë! Rreth moshës 3 muajshe, foshnjat do të fillojnë të eksplorojnë botën me gojën e tyre dhe kanë rritur pështymën dhe do të fillojnë të fusin duart në gojë. Shumë prindër pyesin nëse kjo do të thotë apo jo se foshnja e tyre është dhëmbëzuar, por një dhëmb i parë zakonisht shfaqet rreth 6 muajsh. Zakonisht, dhëmbët e parë që hyjnë janë pothuajse gjithmonë dhëmbët e përparmë të poshtëm (incisorët qendrorë të poshtëm), dhe shumica e fëmijëve zakonisht do të kenë të gjithë dhëmbët e tyre të bebes deri në moshën 3 vjeç. (1).
Kur fillojnë të dalin dhëmbët e parë te foshnjat? (2)
Zakonisht midis 4 dhe 7 muajsh, foshnjat do të kenë dhëmbët e parë. Disa foshnja mund të fillojnë të dalin dhëmbë pak më herët në moshën 3 muajshe. Dhëmbët e parë që dalin janë zakonisht dy incizivët e poshtëm, të ndjekur nga dy incizivët e sipërm, më pas dy dhëmbët e sipërm të përparmë dhe më pas dy incizivët e poshtëm të poshtëm.
Më vonë u shfaqën molarët e parë. Kaninet maksilar rriten të fundit. Shumica e fëmijëve kanë 20 dhëmbë qumështi deri në moshën 3 vjeçare. Prandaj, nëse fëmija juaj është më i madh se 3 vjeç dhe nuk ka dhëmbë të mjaftueshëm, çoni fëmijën tuaj te mjeku për të ditur gjendjen e shëndetit të tij oral. Për më tepër, kontrollet e rregullta të shëndetit oral ndihmojnë dentistin të zbulojë menjëherë problemet orale të foshnjës si prishja e dhëmbëve, dhëmbët e gabuar, kafshimi i papërputhshëm… Në raste të rralla (rreth 1 në 3000 foshnja), foshnjat lindin me 1-2 dhëmbë (të njohur edhe si dhëmbë neonatal) ose dhëmbë vetëm disa javë pas lindjes. Në këtë rast, nëse dhëmbët pengojnë thithjen ose lëkundjen e foshnjës, duke e vënë fëmijën në rrezik mbytjeje, duhet ta çoni fëmijën tuaj te mjeku për trajtimin e duhur. Nëse mjeku thotë se këta dhëmbë të porsalindur nuk do të ndikojnë tek fëmija juaj, nuk keni nevojë të shqetësoheni shumë.
Kujdesi për dhëmbët e foshnjës tuaj para se të dalin dhëmbin e parë është shumë i rëndësishëm për shëndetin e tyre afatgjatë dentar. Çdo ditë, fshijini mishrat e dhëmbëve të fëmijës tuaj me një leckë të pastër, garzë, garzë ose furçë butësisht me një furçë për fëmijë dhe ujë. Kur fëmija juaj ka dhëmbë, lajini dy herë në ditë, veçanërisht pas ngrënies dhe para se të shkoni në shtrat.
/
Dhëmbët e parë apo siç njihen dhëmbët e qumështit nisin të zhvillohen qysh në barkun e nënës, ndërsa procesi i rritjes së tyre vazhdon në ditët e para lindjes.
Ky proces zakonisht nisë kur foshnja të mbushë 7 muaj, por ka raste kur procesi nisë edhe në momentet kur fëmija i ka 2 ose 3 muaj. Të dhënat tregojnë që në raste të rralla procesi nisë pas muajit të shtatë dhe vonesa nuk duhet të paraqes shqetësim për fëmijët.
Statistikat tregojnë që dhëmbi i parë i del foshnjës në mes muajit të pestë dhe të shtatë dhe ky proces e ndihmon atë të përtypë dhe të nisë me shqiptimin e fjalëve.
Procesi i daljes së dhëmbëve nisë me dy dhëmbët e parë të nofullës së poshtme, pastaj dhëmbët e mesit të nofullës së lartë, pastaj dhëmbët anash tyre, fillimisht poshtë dhe pastaj prapë lart.
Për sa ju përket dhëmbëve molarë duhet të prisni që fëmija të shkojë 14-18 muajsh, dhe pas muajit të 18-të shfaqen edhe dhëmbët kaninë të parë.
Procesi i daljes së dhëmbëve të qumështit përfundon në mes muajve 24 dhe 30 dhe kompletohet goja e fëmijës me dhëmbë. Duke qenë se fëmijët nuk janë të njëjtë, tek disa mund të dalin në fillim dhëmbët e sipërm, dhe në këtë rast nuk duhet të shqetësoheni. Gjithsej dhëmbët e qumështit janë 20. Procesi daljes së dhëmbëve përpos kruajtjeve dhe dhimbjeve zakonisht shoqërohet me pëlcitjen e enëve të gjaku në mish. Kjo shkakton nganjëherë mavijosje dhe gjakderdhje të shkurtër, mirëpo ky proces është normal dhe nuk duhet t`i shqetësoj prindërit.
Procesi i daljes së dhëmbëve në renditje duket:
- dy dhëmbët e parë të nofullës së poshtme, incizivët qendror mandibular.
- pastaj dy dhëmbët e mesit të nofullës së lartë, incizivët qendror maksillar.
- dhëmbët anash tyre, fillimisht poshtë dhe pastaj lartë. incizivët lateral.
- dhëmbët molarë shfaqen te foshnjat 14-18 muajsh, dhe
- dhëmbët kaninë shfaqen te foshnjat afër 18 muajsh.
Procesi i daljes së dhëmbëve të qumështit përfundon në mes muajve 24 dhe 30 dhe kompletohet goja e fëmijës me dhëmbë. Pastaj zavendësohen dhe disa dalin tjerë të quajtur Dhëmbët e Përhershëm të Njeriut.
Imazhi: HARTA E RRITJES SË DHËMBËVE TE FOSHNJAT -a
/Nga artikulli A1:
Si ta trajtojmë daljen e dhëmbëve tek foshnjat (3)
Ky proces zakonisht nisë kur foshnja të mbushë 7 muaj, por ka raste kur procesi nisë edhe në momentet kur fëmija i ka 2 ose 3 muaj. Të dhënat tregojnë që në raste të rralla procesi nisë pas muajit të shtatë dhe vonesa nuk duhet të paraqes shqetësim për fëmijët.
Statistikat tregojnë që dhëmbi i parë i del foshnjës në mes muajit të pestë dhe të shtatë dhe ky proces e ndihmon atë të përtypë dhe të nisë me shqiptimin e fjalëve.
Procesi i daljes së dhëmbëve nisë me dy dhëmbët e parë të nofullës së poshtme, pastaj dhëmbët e mesit të nofullës së lartë, pastaj dhëmbët anash tyre, fillimisht poshtë dhe pastaj prapë lart.
Për sa ju përket dhëmbëve molarë duhet të prisni që fëmija të shkojë 14-18 muajsh, dhe pas muajit të 18-të shfaqen edhe dhëmbët kaninë të parë.
Procesi i daljes së dhëmbëve të qumështit përfundon në mes muajve 24 dhe 30 kompletohet goja e fëmijës me dhëmbë. Duke qenë se fëmijët nuk janë të njëjtë, tek disa mund të dalin në fillim dhëmbët e sipërm, dhe në këtë rast nuk duhet të shqetësoheni. Gjithsej dhëmbët e qumështit janë 20.
Procesi daljes së dhëmbëve përpos kruajtjeve dhe dhimbjeve zakonisht shoqërohet me pëlcitjen e enëve të gjaku në mish. Kjo shkakton nganjëherë mavijosje dhe gjakderdhje të shkurtër, mirëpo ky proces është normal dhe nuk duhet t`i shqetësoj prindërit.
Shenjat më të zakonshme së daljes të dhëmbëve tek bebet janë:
– Kafshimi
Foshnja kafshon çdo gjë që i zë dora, që nga duart e tij, gjirin që e ushqen, gishtin e ndonjë të panjohuri, sepse kjo lehtëson dhimbjen dhe presionin që ushtron dhëmbi në mishrat e dhëmbëve.
– Dhimbja
Të dhënat tregojnë që ka foshnja që këtë proces e kalojnë me shumë dhimbje dhe ka të tjerë që nuk përjetojnë asnjë lloj dhimbje.
– Irritimi
Dhimbja e vazhdueshme bën që foshnja të ndryshojë në sjellje të jetë më e nervozuar dhe më e irrituar. Sjelljet janë të ngjashme me një foshnje të sëmurë me dhimbje të vazhdueshme.
– Mospranimi i ushqimit
Në javët kur nisë procesi i daljes së dhëmbëve foshnja duket i uritur. Për shkak të dhimbjes dhe ndjenjës jo të mirë ai shkëputet nga gjiri apo shishja me nervozizëm. Kjo gjë përsëritet gjithë kohën dhe bebi gjithë kohën do të ushqehet, por më pas nuk pranon, situatë e cila e streson jashtë mase.
– Jashtëqitja e ujshme
Të dhënat tregojnë që foshnjat që janë në procesin e daljes së dhëmbëve mund të kenë bark-qitje. Ky proces mund të shkaktohet nga sasia më e madhe e pështymës që prodhohet dhe gëlltitet. Por nëse bebi del hollë për më shumë se dy herë, duhet të konsultoheni me mjekun pediatër.
– Temperatura 37-38 gradë
Temperatura është një sindromë tjetër e daljes së dhëmbëve. Të dhënat tregojnë që dalja e dhëmbëve shoqërohet me temperaturë subfebrile, si rezultat i përskuqjes në vendin e daljes të dhëmbit. Konsultohuni me pediatrin nëse temperatura vazhdon për më shumë se 3 ditë.
– Çrregullimet e gjumit
Për shkak të dhimbjeve dhe çrregullimeve gjatë procesit shpesh nga dhimbja e dhëmbëve fëmijës i trazohet edhe gjumi.
– Fryrja e mishrave të dhëmbëve
Gjatë procesit të daljes së dhëmbëve në nofullën e fëmijëve mund të shfaqen edhe të ënjtura dhe fryrje. Këshillohen që në këto zona të vendosen faculeta ose kompresa të ftohta për të ulur ënjten dhe pakënaqësinë që fëmija ndien.
– Duan të përtypen gjithë kohën
Për të menaxhuar dhimbjen fëmijët adoptojnë mënyrat e tyre. Disa prej tyre për të pakësuar dhimbjen ushtrojnë presion mbi mishrat e dhëmbëve duke përtypur gjëra të forta. Për këtë mund të jepen banane të ngrira, akull i futur në një napë, lodra plastike, etj. Edhe thjesht një fërkim i mishrave dhe me të ai lehtëson dhimbjen. Gjithashtu edhe një fetë molle e ftohtë, mund të ketë efekt qetësues, nëse e vëmë mbi zonën e acaruar për pak minuta.
Fëmijët në këtë kohë po ashtu janë të prirë të pinë lëngje të ftohta dhe të ushqehen me gjëra të ftohta.
Nëse situata është e pakontrollueshme atëherë në konsultim me mjekun mund të përdorni Paracetamol. Ai është medikamenti i vetëm që qetëson dhimbjet e daljes së dhëmbëve. Gjithashtu mund të përdorni edhe medikamente lokale me efekt qetësues të cilat mund të aplikohen tek xhinxhivat e fëmijës. Gjithmonë përdorimi i medikamenteve duhet të kryhet me këshillën e mjekut.
Nuk duhet në asnjë mënyrë të fërkoni xhinxhivat me anën e alkoolit apo substancave të tjera të cilat mund të jenë helmuese për fëmijën, por mund t’i fërkoni ato me anën e gishtit tuaj i cili duhet të lahet më parë. Një tjetër zgjidhje do të ishte edhe diçka e ftohtë (për shembull një lodër plastike e posaçme, një ushqim apo pije e ftohtë). Mos harroni që në këtë periudhë ta mbani fëmijën sa më pranë vetes por pa e ekzagjeruar. Nëse gjatë gjumit ai qan, prisni për të parë nëse ka nevojë të ndërhyni apo do të vetëqetësohet brenda pak sekondave (mund të ndodhë që fëmija të qajë në gjumë dhe të pushojë për pak sekonda).
E dimë se gjatë dhimbjes së dhëmbëve, fëmijët përjetojnë temperaturë. Për të zbuluar shkaktarin dhe natyrën e temperaturës janë të shpeshtë por për t`i zbuluar ata rekomandohen këto analiza:
Hemogram
· CRP
· ESR (Sendimentacioni)
· Analiza e urineës
· Urinokultura
· Strisho e fytit & hundës
/A1-fërfundon/
Rekomandim> Të gjitha këto informata janë për njoftim, mësim dhe njohuri fillestare. Për aplikim dhe përdorim praktik, kshillohen të gjithë që të konsultohen me Mjekët profesional që të mos ketë keqkuptime me informim.
/ etj.
Referenca:
