Drithërat janë frutat e vogla, të forta dhe të thata që hahen si ushqime kryesore në shumicën e kuzhinave. Duke qenë të forta dhe të thata, drithërat janë të lehta për t’u ruajtur dhe transportuar. Ato gjithashtu kanë një jetëgjatësi shumë më të gjatë se kulturat e tjera bujqësore, të tilla si perimet dhe frutat. Këta faktorë i bëjnë ato të përshtatshme për bujqësinë industriale.
Drithërat, Origjina e drithërave, të tilla si gruri, elbi dhe orizi, u zbutën mijëra vjet më parë, me prova të përdorimit të tyre që datojnë në periudhën neolitike rreth 9,000 vjet më parë. Zbutja e kafshëve dhe bimëve në planetin Tokë u dha përparësi zhvillimit kulturave bimore. Këto drithëra fillimisht konsumoheshin në forma të ndryshme, duke përfshirë qull dhe bukë, dhe ishin elemente kryesore në shumë dieta të lashta. Drithërat sigurojnë ushqim që hahet drejtpërdrejt si drithëra, zakonisht të gatuara, ose bluhen në miell dhe bëhen bukë, qull dhe produkte të tjera.
Një drithëra është një bar i kultivuar për drithërat e tij të ngrënshme. Drithërat janë kulturat më të mëdha në botë, dhe për këtë arsye janë ushqime kryesore. Ato përfshijnë oriz, grurë, thekër, tërshërë, elb, mel dhe misër (misër). Drithëra të ngrënshme nga familje të tjera bimore, si amaranti, hikërrori dhe quinoa, janë pseudodrithëra. Shumica e drithërave janë njëvjeçare, duke prodhuar një kulturë nga çdo mbjellje, megjithëse orizi ndonjëherë rritet si shumëvjeçar. Varietetet dimërore janë mjaft të forta për t’u mbjellë në vjeshtë, duke u bërë të fjetur në dimër dhe për t’u korrur në pranverë ose në fillim të verës; Varietetet pranverore mbillen në pranverë dhe korren në fund të verës. Termi drithëra rrjedh nga emri i perëndeshës romake të kulturave të drithërave dhe pjellorisë, Ceres. [1]
Në shqip, drithërat (cereal), si duket, është origjinale nga gjuha bujqësore, që ka të bëjë me dridhjen apo shkundjen e farave nga bimët, nga fjalorët shqip-shqip drithor: DRITHOR mb. Që ka të bëjë me drithin, që lidhet me drithin, i drithit; që jep a prodhon drithë. Kulturat drithore. [2]
Komercialisht, drithërat mund të klasifikohen në drithëra dhe bishtajore. Drithërat vijnë nga bimët e familjes Grass ose Poaceae dhe konsiderohen si ‘drithëra’ në kuptimin e përgjithshëm. Bishtajoret i përkasin familjes Fabaceae. Lista e mëposhtme përfshin vetëm drithërat më të zakonshme të rritura dhe konsumuara në mbarë botën.[3]
Lista e llojeve më të zakonshme të drithërave
- Gruri
- Oriz
- Elbi
- Tërshërë
- Spelti
- Thekër
- Misër
- Meli
- Lotët e Jobit
- Melekuqe
- Oriz i egër
- Fonio
- Meli japonez
- Meli i gishtave
- Meli Kodo
- Triticale
- Meli Proso
- Meli me perla
- Meli i bishtit të dhelprës
- Teff
Pseudo drithërat
Frutat e thata niseshte nga familje të tjera mund të kenë gjithashtu përdorime të ngjashme me drithërat. Ato quhen kokrra pseudodrithërash dhe përfshijnë sa vijon:
- Hikërror
- Amaranti
- Quinoa
- Kañiwa
- Chia
Drithërat përmbajnë pothuajse të gjitha lëndët ushqyese thelbësore, duke qenë burime të shkëlqyera të karbohidrateve, proteinave, vitaminave, mineraleve dhe yndyrave. Ato kanë 3 pjesë – krundet (shtresa më e jashtme), endosperma (pjesa e mesme me mish) dhe embrioni (pjesa më e brendshme). Krundet përmbajnë shumicën e vitaminave, mineraleve dhe fibrave, ndërsa endosperma ka proteina dhe karbohidrate. Embrioni përmban proteina, vitamina, minerale, antioksidantë dhe vajra.
Shumë drithëra, si orizi dhe misri, janë burime të disa prej vajrave vegjetalë më të konsumuara.
–
Referencat
